Mijn moeilijkste portretshoot aller tijden

Kiek

Een portretje dat één van je dierbaren van je schiet, vindt vooral je familie heel geslaagd want je staat er zo leuk lachend op. Een lachende foto is altijd geslaagd Deze foto zet je graag op Facebook. Maar wat maakt een portretfoto nu interessant? Om dat te beantwoorden is het van belang te weten wat nu een portret is.

Wat is een portret?

Een portret zegt iets over het karakter c.q. de persoonlijkheid van een persoon. Waar kijk je het eerst naar als je naar iemand kijkt? Inderdaad, naar de ogen. Vervolgens naar het gezicht. Daarna pas naar het lichaam en als laatste naar de houding en de bewegingen. Dit zijn dan ook in deze volgorde de belangrijkste aandachtspunten voor een portretfotograaf om mee te gaan werken.

Interessant

Om in een portret de persoonlijkheid terug te vinden is het voor mij als portretfotograaf belangrijk die blik te vangen waarin de geportretteerde zijn/haar ware karakter laat zien, zichzelf als het ware bloot geeft en niet aan het poseren is. Nu hoor ik je denken: nou simpel toch? Maar nee, dat is is het zeker niet. Poseren (doen alsof) blijkt veel gemakkelijker te zijn dan niet poseren (jezelf zijn). Iemand lachend op de foto zetten is geen probleem, maar het zoeken naar het karakter of de ziel vereist een bepaald soort regie.

De uitdaging

De moeilijkste portretopdracht ooit gedaan bleek het portretteren van mijn eigen vader. En weet je hoe dat komt? De chemie tussen familieleden is zo anders dan bij iemand die niet zo dicht bij je staat. Zo voor de camera te staan tegenover je dochter, en je laten regisseren, dat is zo’n andere situatie dan het maandelijkse kopje koffie gezellig bij elkaar. Kijken door een zwart rond gat is al een ongemakkelijke positie, en je dan ook nog eens laten regisseren door je dochter en proberen zo goed mogelijk te kijken, was te veel. Daardoor lukt het hem juist niet om ‘gewoon’ te doen. Door even een time-out te nemen en te praten over iets dan hem aan het hart lag, kwam daarna al snel de momentopname van het breekpunt waarin de ‘ongemakkelijkheid’ overging in een miraculeuze aandachtsvol oogcontact, waarin hij zijn ziel bloot kon geven en de camera ertussen even niet meer bestond. Dit was een prachtig cadeau na de meest intensieve fotoshoot aller tijden.

Oog voor detail

Als je bij een fotograaf komt voor een portretreportage gebeurt er bij de kennismaking al heel veel. De fotograaf kijkt hoe jij je gedraagt, naar jouw bewegingen en gewoontes. Hij/zij plaatst jou voor een neutrale achtergrond zodat jouw gezicht goed tot zijn recht komt en de aandacht van de kijker niet afgeleid wordt door storende elementen. Hij/zij bestudeert jouw ‘sterke kant(en)’ en plaatst het licht op een manier dat er een evenwichtige en interessante plastische verlichting ontstaat passend bij de sfeer die vooraf overlegd is.

In een duizendste van een seconde

De interactie tussen een fotograaf en de geportretteerde is een interessant spel, elkaars karakter aftastend door middel van vragen en antwoorden, geruststellingen en aanwijzingen ontstaat er een bepaalde chemie cq intieme sfeer dat een bijzonder portret oplevert. Kleine bewegingen en gelaatsuitdrukkingen en -trekjes die per seconde veranderen worden intensief bestudeerd. Vervolgens wordt in eentienduizendste van een seconde (dat is de tijd binnen de sluitertijd waarin de flits afgaat) het moment waarin de geportretteerde zich even ontspant en zichzelf echt laat zien, bevroren. Het allerbelangrijkst is de juiste expressie in de ogen die geregeld wordt via de communicatie met de fotograaf.

Je overgeven aan de regie

Bij een fotograaf geef je je over aan de regie van een vakspecialist en doe je je best om mee te werken er zo goed mogelijk op te komen. Geen gegiebel, maar door juist ‘gewoon’ te doen is het mogelijk je ware karakter te vereeuwigen. In combinatie met subtiele aanwijzigingen om juist die speciale blik en de juiste pose op het goede moment vast te leggen ontstaat een juweel van een portret.

Goede investering

In tegenstelling tot veel andere aankopen krijgt een portret steeds meer waarde naarmate het ouder wordt. Iedere keer als een tevreden klant met zijn/haar portret de studio uitloopt, en ik bedenk: “hoe blij zal ook het nageslacht zijn met dit karakterportret over 75 jaar”, ben ik alweer dankbaar dat ik dit prachtige beroep uit mag oefenen!

Expositie

Het bewijs daarvan nu al zijn de vele positieve reacties die ik krijg op het portret van mijn vader vanwege de emoties die het oproept, het hangt normaliter 60x60 cm groot in een Italiaanse fotolijst in mijn studio en valt altijd op. Op dit moment hangt het in Het Lichtruim in de Bilt, waar mijn expositie nog tot 18 februari te bezichtigen is.

Bezit jij foto’s van je voorouders? Kan jij de foto ‘lezen’ en zien wat hun karakter was?

Ik hoor ook graag jullie verhaal.